بررسی اثر محافظتی عصاره آبی کلاله گیاه زعفران(crocus sativus l.) بر صدمات کرموزومی ناشی از تابش اشعه گاما در لنفوسیت های خون محیطی انسان با تکیه بر آزمون میکرونوکلئوس در سلولهای دو هسته ای

انسان در زندگی روزمره خود به دلایل مختلف در معرض عوامل اکسید کننده مانند هوای آلوده شهرها، دود سیگار، خاکهای کشاورزی حاوی نوکلئیدها و بسیاری کارسینوژن های دیگر از جمله پرتوها قرار می گیرد. پرتوگیری از اشعه یونیزان به دلایل مختلف شغلی و درمانی، بسیار خطرناک و مضر می باشد، با این حال به دلیل کارایی بسیار زیاد پرتوها در ابعاد درمانی و تشخیصی استفاده از آن هر روز دامنه گسترده تری می یابد. آثار بیولوژیک پرتوهای ایکس و گاما به صورت غیر مستقیم به واسطه اثر بر مولکولهای آب و تولید رادیکالهای آزاد پراکسیل و هیدروکسیل اعمال می شود. رادیکال هیدروکسیل بسیار واکنش پذیر است و آسیب فراوانی به ماکرومولکول های بدن از جمله لیپیدهای غشای سلولی و اسید نوکلئیک ها وارد می سازد که بسیار خطرناک و سرطان زاست. پژوهش های متعددی برای طراحی داروهای حفاظتی مناسب و کاهش آثار زیان بار پرتو انجام شده است اخیرا مطالعات فارماکولوژی بر عصاره گیاهان معطر و حاوی آنتی اکسیدان ها مانند زردچوبه، سیر، نعناع، گوجه فرنگی و زعفران که خواص آنتی اکسیدانی قوی نشان داده اند متمرکز شده است. در پژوهش حاضر به منظور دستیابی به روشی جهت جلوگیری یا کاهش آسیب های کروموزومی ناشی از تابش یونیزان گاما، از عصاره زعفران که حاوی کارتنوئیدهای با خاصیت آنتی اکسیدانی هستند، استفاده شد. کاربردی ترین نحوه استفاده از زعفران، مصرف عصاره آبی زعفران است که در پژوهش حاضر طی دو مرحله از آن استفاده شد. مرحله اول، با بررسی صورت گرفته و تعیین شاخص میتوزی شش دوز عصاره آبی زعفران، سه دوز 500، 1000 و 1500 میکروگرم بر میلی لیتر عصاره انتخاب شد. در مرحله دوم اثر حفاظتی عصاره زعفران، در برابر آثار کلاستوژنیgy 2 تابش گاما مورد بررسی قرارگرفت. به این ترتیب که نمونه ها علاوه بر تیمار با سه غلظت 500، 1000 و 1500میکروگرم بر میلی لیتر عصاره، تحت تابش گاما قرار گرفتند. ? نتایج: فراوانی میکرونوکلئوس ها در سلولهای دو هسته ای بین غلظت های مختلف و نمونه تیمار شده با تابش گاما مقایسه شد. نتایج بررسی آماری نشان می دهد فراوانی میکرونوکلئوس در نمونه های تابش دیده ی تیمار شده با غلظت 500 و 1000مایکروگرم بر میلی لیتر عصاره زعفران، با گروه تیمار شده با تابش گاما اختلاف چشمگیر دارد (p<0.01)و تا 9/46 درصد، فراوانی میکرونوکلئوس را در سلول هایی که در معرض تابش گاما با کبالت 60 بودند، کاهش می دهد. نتایج ما نشان داد عصاره زعفران قابلیت حفظ سلول ها از آسیب dna را دارد و بسته به دوز، سبب کاهش آسیب ناشی از استرس اکسیداتیو تابش می شود.